Niezwykłe Kobiety

22 maja (piątek) / Wanda Rutkiewicz

Wanda Halina Rutkiewicz-Błaszkiewicz (ur. 1943 w Płungianach, zm. 1992 na stokach Kanczendzongi w Himalajach) – polska alpinistka i himalaistka, z zawodu elektronik, jedna z najwybitniejszych światowych himalaistek.

Jako trzecia kobieta na świecie i pierwsza z Polski stanęła na Mount Evereście, najwyższym szczycie Ziemi.

Córka inżyniera Zbigniewa Błaszkiewicza i Marii z Pietkunów. Miała troje rodzeństwa: Jerzego, Michała i Janinę. Po II wojnie światowej z rodzicami i starszym bratem Jerzym, jako repatriantka przyjechała do Wrocławia. Maturę zdała w II Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu, studiowała na Politechnice Wrocławskiej, z dyplomem inżyniera-elektronika pracowała w Instytucie Automatyki Systemów Energetycznych. Później przeniosła się do Warszawy, podjęła pracę w Instytucie Maszyn Matematycznych.

Jeszcze w czasach licealnych zapowiadała się na świetną siatkarkę, grała w I lidze. Pierwsze kontakty ze wspinaniem miała w Rudawach Janowickich, na skałkach koło Janowic Wielkich, w pobliżu Jeleniej Góry. W 1962 roku ukończyła kurs taternicki na Hali Gąsienicowej w Tatrach. W Tatrach wspinała się na wielu klasycznych i bardzo trudnych drogach, m.in. północną ścianą Małego Kieżmarskiego Szczytu czy wariantem „R” na Mnichu (1964). Poprowadziła kilka nowych dróg, m.in. na Koprowym Wierchu. Po Tatrach były Alpy, Pamir, Hindukusz i Himalaje. Należała do Klubu Wysokogórskiego we Wrocławiu, a po 1973 roku do Klubu Wysokogórskiego w Warszawie. Osiągnięcia Wandy Rutkiewicz stawiają ją w gronie najlepszych himalaistek w historii. O swoich wyprawach i doświadczeniach wysokogórskich pisała w czasopismach o tematyce alpinistycznej.

Była zdecydowaną rzeczniczką i zdeterminowaną realizatorką wspinaczkowej samodzielności kobiet. Była też autorką lub współautorką kilku książek. Zaginęła w maju 1992 podczas ataku szczytowego na Kanczendzongę. Wraz z Carlosem Carsolio 12 maja o godz. 03:30 wyruszyli w górę z obozu IV na 7950 m. Po 12-godzinnej wspinaczce w głębokim śniegu Carsolio stanął na wierzchołku. Schodząc, napotkał Wandę na wysokości ponad 8200 metrów. Mimo braku sprzętu biwakowego, zdecydowała się przeczekać noc i kontynuować wejście następnego dnia. Według ówczesnego komunikatu Ministerstwo Turystyki Nepalu uznało prowadzenie akcji ratunkowej za praktycznie niemożliwe, a informacja o zaginięciu Polki dotarła do Polski po prawie dwóch tygodniach. Jej ciała nie odnaleziono.

 Po śmierci Wandy Rutkiewicz Zbigniew Jara napisał wiersz pt. „Niepokonana” dedykowany himalaistce, który został opublikowany w miesięczniku „Góry i Alpinizm”. Krzysztof Gajda napisał piosenkę „Epitafium dla Wandy Rutkiewicz” wykonywaną przez Kwartet ProForma.

Pośmiertnie w 1994 jako jedna z trzech pierwszych osób Wanda Rutkiewicz została odznaczona Medalem im. Króla Alberta I, przyznawanym za wyjątkowe zasługi górskie przez King Albert Memorial Foundation. Jest patronką szkół, ulic i drużyn harcerskich w Polsce. Poczta Polska w 75 rocznicę urodzin w dniu 4 lutego 2018 r. wydała kartkę pocztową z Wandę Rutkiewicz podczas wspinaczki w Pirenejach w 1969 roku. Teatr Polski w Bielsku-Białej wystawił 14 października 2017 roku monodram pt. „Wanda” napisany na podstawie życia Wandy Rutkiewicz. Została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1979) oraz Sitara-e Imtiaz (Pakistan, 1991).

Wanda Rutkiewicz – Wspomnienie

Himalaiści 03 Karawana marzeń – Wanda Rutkiewicz (44.44)

Fot.: Źródło: Wikipedia / Wanda_Rutkiewicz,_Góry_Sokole,_fot._Seweryn_Bidziński