Początki

Klub Literacko – Artystyczny, późniejszy Dom Kultury „13 Muz”, powstał w maju 1946 roku. Klub mieścił się początkowo przy alei Wojska Polskiego 73, w siedzibie Polskiego Radia Szczecin. Wśród twórców tego miejsca znaleźli się: Tymoteusz Karpowicz (poeta, dramaturg), Walerian Lachnitt (krytyk literacki i teatralny) oraz Stanisław Telega (poeta i pisarz).

 

Gałczyński

Pierwszy wojewoda szczeciński, Leonard Borkowicz poprzez Związek Literatów Polskich wystosował zaproszenie do Szczecina, adresowane do poetów w Polsce, na które odpowiedział m.in. Konstanty Ildefons Gałczyński. W 1947 roku Gałczyński zdecydował się przenieść z Krakowa i zamieszkał w Szczecinie. Jego pobyt nie trwał długo, bowiem w czerwcu 1949 roku uległ ciężkiemu zawałowi serca i od tego czasu przebywał już w Warszawie. Jak donosi legenda, to właśnie on jest twórcą dodania do nazwy Klubu określenia „13 Muz”; wspomnianą „13 Muzą” miała być Helena Kurcyusz – animatorka kultury powojennego Szczecina, z wykształcenia architekt, z powołania malarka.

 

Pałac pod Głowami

Budynek Klubu 13 Muz i Muzeum Sztuki Współczesnej mieści się w gmachu zwanym obecnie Pałacem pod Głowami. Pałac pod Głowami jest położony wzdłuż Placu Żołnierza Polskiego pomiędzy ulicami Staromłyńską i Tkacką. Powstał w latach 1887-1889 z dwóch połączonych ze sobą budynków. Przed 1945 rokiem mieściła się tu siedziba tzw. Okręgu Militarnego (Wehrkreis I). Wcześniej, w drugiej połowie XVIII wieku stało tu sześć budynków, w tym łaźnia kościoła Mariackiego i kamienice mieszczańskie, które stopniowo przebudowano dla potrzeby poczty królewskiej i władz wojskowych, a następnie w całości na siedzibę komendantury wojskowej.

Zbombardowane skrzydło wschodnie, odbudowane po zniszczeniach II wojny światowej w latach 1962-1965 oraz w 1975-1980, przeznaczano na galerię sztuki współczesnej Muzeum Narodowego w Szczecinie, natomiast mniej zniszczone skrzydło zachodnie po wojnie początkowo zajęło Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK), a następnie w 1955 roku z siedziby przy alei Wojska Polskiego 73 przeprowadził się do niego literacko-artystyczny klub pracy twórczej – Klub „13 Muz”.

Nazwa pałacu pochodzi od dziewięciu głów współczesnych nam szczecinian, których wykonanie zlecił konserwator wojewódzki Stefan Kwilecki, związanych z szeroko pojętą kulturą naszego miasta, i umieszczonych nad oknami pierwszego piętra. Zastąpiły one umieszczone tu wcześniej przez Niemców głowy stylizowane na antycznych bohaterów-herosów. Patrząc od strony wejścia do Galerii Sztuki Współczesnej MN, czyli od strony ul. Staromłyńskiej, nad szczytem okna umieszczono głowę archeologa i dyrektora MN Władysława Filipowiaka, a następnie podobnie od strony Placu Żołnierza, historyk sztuki Zofii Krzymuskiej-Fafius, architekta i konserwatora Stefana Kwileckiego, pisarza i marynisty Jana Papugi, architekta odpowiedzialnego za układ przestrzenny i architekturę odbudowywanego Szczecina Bohdana Skłodowskiego, malarki Janiny Kosińskiej-Brzozowskiej, dziennikarza i polityka Józefa Bareckiego, kompozytora i muzykologa Antoniego Huebnera, i na koniec reżysera Józefa Grudy (właśc. Witold Zyndram-Kościałkowski h. Syrokomla). 

Obiekt został wpisany do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków pod numerem 17 (decyzja Kl.V-0/19/54 z dnia 18 czerwca 1954, nazwa na liście: pałac ob. muzeum).

 

Klub 13 Muz / Ogólnopolski Przegląd Teatrów Małych Form

Wraz z nowym miejscem przyjęto nazwę: Dom Kultury Klub 13 Muz Związków i Stowarzyszeń Twórczych. W latach 1948-1949 Klubem zarządzali: Jerzy Andrzejewski i Henryk Boehlke. W tym okresie Klub 13 Muz gościł takie znakomite nazwiska, jak: Czesław Miłosz, Julian Przyboś, Jerzy Zawieyski. Wydarzeniem na skalę Polski był wieczór autorski Tadeusza Borowskiego.
Od 1957 roku organizowano liczne wystawy, wieczory teatralne poetyckie, literackie. Goszczono między innymi: Stefana Kisielewskiego, Jerzego Waldorfa, Jarosława Iwaszkiewicza, Kazimierę Iłłakowiczównę. Powstał między innymi Teatr Małych Form. W 1964 roku powołano Szczeciński Tydzień Teatralny, w tym Ogólnopolski Przegląd Teatrów Małych Form .
Podjęty w latach osiemdziesiątych remont budynku przerwał działalność Klubu. Gdy uruchomiono go ponownie po dwóch latach, nadano mu formę Domu Kultury podległego Wydziałowi Edukacji i Kultury Urzędu Miasta Szczecin.

 

Po transformacji

W połowie lat 90. stanowisko dyrektora Klubu 13 Muz objął Henryk Gęsikowski, wielki miłośnik Melpomeny. Za jego kadencji odbyła się niezliczona ilość ważnych dla miasta i niezapomniana przez widzów spektakli teatralnych. Następnie w latach 1997 – 2005 dyrektorem Domu Kultury Klub 13 Muz był Bogdan Ronin Walknowski. W tym czasie z powodzeniem odbywały się wydarzenia cykliczne: Niedzielny Salon Muzyczny, Czwartki Literackie, Promocja Młodych Muzyków. Działał Teatr Klubu 13 Muz, jesienią miał miejsce Ogólnopolski Jesienny Salon Teatralny (tzw. teatr jednego aktora), a w ramach Zaczarowanej Dorożki literaci oraz plastycy prezentowali szerokiej publiczności owoce swojej twórczości. Tradycje muzyczne kontynuował Jaromir Gajewski, który był dyrektorem 13 Muz w latach 2005 – 2007. Za jego kadencji szczecińska publiczność miała okazje uczestniczyć w Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej im. Witolda Lutosławskiego, Szczecińskim Lecie Jazzowym oraz Festiwalu Kultury. W latach 2004-2006 odnowiono fasadę budynku.

 

13muz – ośrodek sztuki współczesnej

Kolejnym etapem działalności 13muz była zmiana zarządzania oraz przeobrażenia w nowoczesną instytucję kultury po roku 2000. Ukierunkowane, celowe działania podjęto w roku 2008.

 

Dom Kultury „13 Muz” – modelowy dom kultury

Od stycznia 2017 dyrektorem Domu Kultury „13 Muz” został Waldemar Kulpa.  Pisząc plan strategiczny funkcjonowania instytucji kultury miasta Szczecin, określił wybór zadań i działań jakie należy podjąć, aby Dom Kultury stał się miejscem  odpowiadającym na potrzeby szczecińskiego środowiska. Miejscem przyczyniającym się jednocześnie do rozwoju kultury i amatorskich ruchów artystycznych oraz zapewniającym dostęp do szeroko rozumianej kultury i sztuki. Instytucją otwartą na zmieniające się potrzeby użytkowników w każdym przedziale wiekowym. Już pierwsze miesiące pokazały, jak zmienia się funkcja tego miejsca, jak otwiera się ponownie na kulturalne potrzeby mieszkańców naszego miasta.

Źródła: http://pl.wikipedia.org/wiki/Klub_13_Muz, pobrano dn.11.11.2014
http://zarchiwumszczecina.pl/palac-pod-glowami/, pobrano d. 11.11. 2014
Encyklopedia Szczecina. T. 1. Szczecin; red. T. Białeck; Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 1999, s. 520. ISBN 83-7241-089-5
źródła własne 13muz