NIEZWYKŁE KOBIETY: Maria Skłodowska-Curie
19 maja (wtorek) / Maria Skłodowska-Curie
Maria Salomea Skłodowska-Curie (ur. 1867 w Warszawie, zm. 1934 w Passy) – polska fizyczka i chemiczka, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla.
Była prekursorką nowej gałęzi chemii – radiochemii. Do jej dokonań należą: rozwinięcie teorii promieniotwórczości, technik rozdzielania izotopów promieniotwórczych oraz odkrycie dwóch nowych pierwiastków – radu i polonu. Z jej inicjatywy prowadzono także badania nad leczeniem raka za pomocą promieniotwórczości.
Maria Skłodowska urodziła się w Warszawie jako piąte dziecko w rodzinie nauczycielskiej. W 1883 ukończyła ze złotym medalem III Żeńskie Gimnazjum Rządowe. Udzielała korepetycji z matematyki, fizyki, języków obcych. Wraz z siostrami – Bronią i Helą wstąpiła na Uniwersytet Latający, gdzie poznały wybitnych profesorów. Zafascynowane nauką, Maria i Bronia zawarły umowę, że najpierw na studia do Paryża wyjedzie starsza z nich, a młodsza będzie pracować w kraju na jej utrzymanie. W związku z tym Maria została guwernantką, a w wolnych chwilach, uczyła wiejskie dzieci czytania, pisania i liczenia; choć groziła za to surowo karana władz carskich. Swoją wiedzę z chemii i fizyki uzupełniała w laboratoriach Muzeum Przemysłu i Rolnictwa przy Krakowskim Przedmieściu. Pomagał jej cioteczny brat Józef Boguski, były asystent Dymitra Mendelejewa oraz chemik Napoleon Milicer, były współpracownik Roberta Bunsena.
To właśnie ci uczeni nauczyli młodą Skłodowską analizy chemicznej, którą później mogła wykorzystać przy pracach umożliwiających jej wyizolowanie radu i polonu. Zgodnie z wcześniejszą umową, Bronisława, która poślubiła Kazimierza Dłuskiego (także lekarza), zaprosiła ją do swojego paryskiego mieszkania, oferując pełne utrzymanie. Maria Skłodowska rozpoczęła naukę na Sorbonie w listopadzie 1891. Jako przedmiot studiów wybrała matematykę i fizykę. Jej nauczycielami akademickimi byli Paul Appel, Henri Poincaré oraz Gabriel Lippmann – wybitni uczeni. W 1893 otrzymała licencjat z fizyki z pierwszą lokatą, a rok później licencjat z matematyki z drugą lokatą. Po ukończonych studiach, Gabriel Lippmann pomógł Marii otrzymać stypendium naukowe nad badaniami naukowymi związanymi z magnetycznymi właściwościami różnych rodzajów stali. W tym samym czasie Maria poznała skromnego naukowca – Pierre’a Curie. W 1895 w podróż poślubną pojechali na rowerach – prezencie ślubnym od jednego z przyjaciół.
Maria Skłodowska-Curie poszukując tematu do rozprawy w celu uzyskania stopnia doktora podjęła pierwsze badania naukowe z promieniami Becquerela. Maria podejmując prace naukowe nad promieniowaniem odkrytym przez Becquerela zastosowała bardzo czuły elektrometr, skonstruowany przez Pierre’a i jego brata Jacques’a Curie. Małżonkowie Curie opracowali metodę wskaźników promieniotwórczych. W 1898 przedstawili badania naukowe o odkryciu polonu, pierwiastka nazwanego na cześć Polski oraz odkryciu kolejnego pierwiastka chemicznego – radu. Za swoje prace małżonkowie Curie zostali wyróżnieni licznymi nagrodami. W 1903 Maria i Pierre Curie otrzymali wspólnie z Becquerelem Nagrodę Nobla z fizyki za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości. W 1906, po tragicznej śmierci męża Maria objęła po nim katedrę fizyki. Została tym samym pierwszą kobietą profesorem na paryskiej Sorbonie.
W 1911 Szwedzka Akademia Nauk przyznała Marii drugą, tym razem samodzielną Nagrodę Nobla z chemii za odkrycie polonu i radu. Po otrzymaniu drugiej Nagrody Nobla, Maria przekonała rząd Francji do przeznaczenia środków na budowę prywatnego Instytutu Radowego – Institut du Radium (obecnie Institut Curie), który został wzniesiony w 1914 i w którym prowadzono badania z zakresu chemii, fizyki i medycyny. Instytut doczekał się czterech laureatów nagrody Nobla, w tym dla córki Marii Skłodowskiej-Curie, Irène, i zięcia Frédéric Joliot-Curie. Gdy w 1914 wybuchła I wojna światowa Maria nie mogąc służyć Polsce, postanowiła służyć Francji. Zebrała aparaty rentgenowskie z paryskich pracowni i zorganizowała specjalne samochody z aparaturą, tzw. „małe Curie”. Były to pionierskie działania z zakresu diagnostyki zdrowia. Dzięki jej pracy i wytrwałości można było wykonywać zdjęcia rentgenowskie w polowych warunkach. Marii towarzyszyli lekarze wojskowi i Irène, która razem z matką szkoliła techników radiologów. Ta działalność uratowała wielu żołnierzy od pewnej śmierci. Była także członkinią Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. W tym celu, jako jedna z pierwszych kobiet, uzyskała prawo jazdy, by móc prowadzić samochód.
Maria Skłodowska-Curie jest jedną z dwóch osób, który otrzymały Nagrodę Nobla więcej niż raz w różnych dyscyplinach. Jednocześnie jest też jedyną kobietą oraz jedynym uczonym uhonorowanym w dwóch różnych naukach przyrodniczych. Warto podkreślić, że Maria była trzykrotną laureatką Akademii Nauk w Paryżu, posiadała doktoraty honorowe uniwersytetów m.in. w Edynburgu, Genewie, Manchesterze. Była członkiem Akademii Nauk w Petersburgu, Bolonii, Pradze, członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie. To pierwsza kobieta, która spoczęła w paryskim Panteonie w dowód uznania zasług naukowych. Maria Skłodowska-Curie w 1919 przyjęła odznaczenie hiszpańskim Krzyżem Wielkim Orderu Cywilnego Alfonsa XII, a w 2018 otrzymała pośmiertnie Order Orła Białego.
Maria Skłodowska-Curie – najbardziej wpływowa kobieta w historii (1:34)
Fot. Źródło: Wikipedia
