27.11.2025 czwartek g. 19:00
Promocja 42. numeru kwartalnika literacko-kulturalnego eleWator pt. „William Butler Yeats” – spotkanie z Karolem Samselem. Promocja powieści Jana Drzeżdzona „Rotardania” oraz poematów Karola Samsela „Autodafe 8” i „Cairo declaration”.
Prowadzenie: Damian Romaniak
eleWator jest pismem, w którym oprócz najnowszej prozy i poezji uznanych i debiutujących autorów, mieszkających w Polsce oraz za granicą, znaleźć można teksty literackie przetłumaczone na język polski, szkice o literaturze i jej najwybitniejszych twórcach, a także eseje, felietony i recenzje. Kwartalnik jest miejscem dyskusji, polemik i platformą ożywczej wymiany poglądów. Dzięki stałym współpracownikom z Dublina, Kijowa, Londynu, Paryża i Nowego Jorku, eleWator ma charakter globalny, a także interdyscyplinarny. Wiele uwagi poświęca bowiem najnowszym światowym działaniom artystycznym omawianym w działach filmu, muzyki, sztuk plastycznych i architektury oraz teatru. Kwartalnik, którego wydawcą jest Fundacja Literatury imienia Henryka Berezy jest pismem szczególnym, bowiem punktem odniesienia do wszystkich decyzji formalnych, redakcyjnych i konceptualnych, jest dziedzictwo Autora „Prozaicznych początków”.
eleWator nr 42 dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz współfinansowany jest ze środków Miasta Szczecin.
„Rotardania”
„Rotardania” to doświadczenie… Tak jak w najbardziej monumentalnych dziełach Drzeżdżona, należy tu mówić o rzeczach jeszcze bardziej pierwotnych niż sama literatura (oraz sama fikcja). Po pierwsze więc, to doświadczenie świadomości, by nie powiedzieć: całkowite zwycięstwo konkurencyjnej świadomości, a więc wizja, która triumfuje przy pomocy głębokiej, onirycznej literatury. Choćby po to warto sięgać po tę książkę, ażeby widzieć, jak inteligentnie Drzeżdżon nas wszystkich dyskontuje. Po drugie, jest to doświadczenie dziania się, trwałych i ciągłych form bycia, trwania. Drzeżdżon wie, jak nakazywać swoim światom posłuszeństwo wobec bycia i spójność wobec trwania, własne ontologiczne logiki wciela w czyn z żelazną konsekwencją, co owocuje filozoficzną także przyjemnością lektury jego tekstu: zawsze koherentnego w swojej wielostronnej ontologii (podczas gdy większość jego konkurentów, uprawiających pisarstwo podobnego rodzaju, często konstruuje sytuacje z epizodów, zdarzeń wypalających się w wyobraźni czytelnika w tym samym momencie, w którym zachodzą). Po trzecie wreszcie – „Rotardania” to konstrukcja uniwersalnej, epickiej paraboli – coś, co mogło być przypowieścią, ale uległo głębokiemu literackiemu urzeczywistnieniu i jest dziś świadectwem i propozycją poważnej epiki, też poważnie traktującej czytelnika. W tym ostatnim wydaniu więc: „Rotardania” to my, tak to zaplanował Drzeżdżon, jesteśmy do siebie – my i tekst Jana Drzeżdżona – bardzo dobrze dopasowani – Karol Samsel
„Rotardanię” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
Posłowie do książki napisał Karol Samsel.
„Autodafe 8”
„Autodafe 8” czyta mi się doskonale jako notatki reżyserskie do spektaklu „Autodafe 8” na podstawie poematu „Autodafe 8”, którego premiera nastąpi w teatrze „Autodafe 8”. Karol Samsel nie tylko reżyseruje to widowisko, ale również występuje we wszystkich rolach. Wirtuozersko-wizjonerski utwór (może lepiej „twór”?) jest do tego stopnia autotematyczny, że można by go uznać za współczesne albo ponowoczesne wcielenie „Uroborosa”, gdyby nie jeden drobiazg – ten organizm nieustannie się przemienia. Zupełnie jakby nie słowa były jego budulcem, lecz jakaś samometamorfozująca się plazma. Gdyby miała powstać postmodernistyczna, metaliteracka, arcypolska, a zarazem uniwersalistyczna wersja Obcego, to ksenomorf musiałby mieć formę „Autodafe 8”. Czy Ripley musiałaby wówczas stać się Samleyem? Ripselem? Kimś, o kim nam się nawet nie śniło, bo tylko poeta jest w stanie wyśnić go za nas i dla nas? Być może to pytanie na miarę „dziewiątki”. Na razie cieszmy się i radujmy, albowiem dostajemy księgę gęstej, semiotycznej dżungli. Kto w niej przepadnie, na tego bęc – Jarosław Jakubowski
„Cairo declaration”
Liczne są w dzisiejszej polskiej poezji awangardowe próby. Zwykle polegają one albo na sprawdzaniu pojemności wyrażeniowej polszczyzny, albo na grze składniowej, albo na ekstrawaganckiej prezentacji autorskiego ego. Zdaje mi się (a raczej jestem tego pewny), że jedynie Karol Samsel uprawia awangardową technikę poetycką dla największej ambicji: ogarnięcia stanu światowej kultury. Jego poemat jest jednym z najtragiczniejszych portretów dzisiejszej cywilizacji. Pozbawia czytelnika złudzeń co do możliwego jej naprawienia – ale właśnie ten brak złudzeń wydaje mi się podstawą, na której funduje się odnowienie. Jest w tej postawie poetyckiej uczciwość i heroizm świadomości – Piotr Matywiecki
Karol Samsel (ur. w 1986 r.) – poeta, krytyk literacki, doktor habilitowany nauk humanistycznych, doktor filozofii. Zastępca dyrektora w Międzydziedzinowej Szkole Doktorskiej UW, adiunkt w Zakładzie Literatury Romantyzmu i kierownik Pracowni Historii Dramatu 1864-1939 Wydziału Polonistyki UW, członek Polskiego Towarzystwa Conradowskiego. Laureat nagrody imienia Władysława Broniewskiego (2010) i zdobywca statuetki imienia Wandy Karczewskiej (2011). Zastępca redaktora naczelnego i redaktor działu esejów i szkiców w kwartalniku eleWator. Mieszka w Ostrołęce. Wydał m.in. tomy wierszy: „Więdnice” (2014), „Prawdziwie noc” (2015), „Jonestown” (2016), „Z domami ludzi” (2017), „Fitzclarence” (2022), „Choroba Kolbego” (2023); poematy: „Autodafe” (2018), „Autodafe 2” (2019), „Autodafe 3” (2020), „Autodafe 4” (2021), „Autodafe 5” (2022), „Autodafe 6” (2023), „Autodafe 7” (2024); tomy ekfraz: „Mistrzowie francuskiej szkoły barbizońskiej” (2019), „Jak należy tu grzebać? 45 wierszy o Cmentarzu Bródnowskim i Bródnie” (2021); powieść „Niemożliwość Piety” (2023); monografię: „Norwid – Conrad. Epika w perspektywie modernizmu” (2015); zbiory tekstów: „Inwalida intencji. Studia o Norwidzie” (2017) oraz [razem z W. Rzońcą] „Norwid Gomulickich” (2021), „Norwid. Formy odczytywania (2023”. Prowadzi blog „Notes Karola Samsela” – www.wforma.eu/notes-karola-samsela.html.
Jan Drzeżdżon (ur. w 1937 r. w Domatowie, zm. w 1992 r. w Gdańsku) – prozaik, poeta, literaturoznawca, autor książek dla dzieci. Stypendysta Fundacji Kościuszkowskiej (1973). Laureat wielu nagród, m.in. Nagrody im. Wilhelma Macha (1975), Nagrody im. Stanisława Piętaka (1976), Nagrody Związku Literatów Polskich (1977), Nagrody Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki (1991). Uhonorowany „Medalem Stolema” (1983). Tworzył w języku polskim i kaszubskim. Wydał m.in. po kaszubsku tomy poezji: „Sklaniané pôcorë” (1974), „Przëszlë do mie” (1993), a także prozę: „W niedzielni wieczór” (1974), „Dzwónnik” (1979), „Na niwach” (1991), „Twarz Smętka” (1993), „Kòl Biélawë” (1997); po polsku książki dla dzieci: „Tajemnica bursztynowej szkatułki” (1977), „Kraina Patalonków” (1978, 1985), „Poszukiwania” (1980, 1986), „Wśród ludzi” (1981, 1988), książki krytycznoliterackie: „Piętno Smętka” (1973), „Współczesna literatura kaszubska 1945-1980” (1986) oraz opowiadania i powieści: „Upiory” (1975), „Oczy diabła” (1976), „Leśna Dąbrowa” (1977), „Okrucieństwo czasu” (1977), „Wieczność i miłość” (1977), „Rozkosze miłości” (1981), „Karamoro” (1983), „Miasto automatów” (1984), „Twarz Boga” (1984), „warz lodowca” (1986), „Złoty pałacyk” (1990), „Czerwony Dwór” (1992). Po jego śmierci ukazały się niewydane wcześniej powieści: „Szary człowiek” (1993), „Michał Drzymała albo tragedia narodowa” (2007), „Pergamonia” (2016), „Szalona Monika” (2017), tomy baśni: „Baśnie” (2012), „Gwiezdny chłopiec i inne baśnie” (2023) oraz tom wierszy „Łąka wiecznego istnienia” (2012).
Miejsce: Sala Kominkowa
Wstęp wolny
