Niezwykłe Kobiety

20 maja (środa) / Irena Szewińska

Irena Kirszenstein-Szewińska (ur. 1946 , zm. 2018 w Warszawie) – polska lekkoatletka specjalizująca się w biegach sprinterskich i skoku w dal.

Działaczka krajowych i międzynarodowych organizacji sportowych; dama Orderu Orła Białego. Należała do najbardziej utytułowanych polskich sportowców i najwybitniejszych lekkoatletek w historii: czterokrotnie stawała na podium w kolejnych igrzyskach olimpijskich. Siedmiokrotna medalistka igrzysk olimpijskich (3 medale złote, 2 srebrne i 2 brązowe) oraz dziesięciokrotna medalistka mistrzostw Europy (10 medali na otwartym stadionie i 3 w hali). Wielokrotna reprezentantka Polski w meczach międzypaństwowych i Pucharze Europy. W latach 1965–1979 zdobyła 24 medale mistrzostw Polski w biegu na 100 metrów, 200 metrów, 400 metrów, w sztafecie 4 × 100 metrów oraz w skoku w dal.

Czterokrotnie była wybierana na najlepszego sportowca Polski w plebiscycie „Przeglądu Sportowego” i czterokrotnie zajmowała drugie miejsce. W 1974 została wybrana w plebiscycie agencji prasowej United Press International najlepszą sportsmenką świata, wygrała wówczas także doroczny plebiscyt Track & Field Athlete of the Year.

Irena Szewińska lekkoatletykę zaczęła uprawiać mając 14 lat, w grupie uczniów Szkoły Podstawowej nr 37 w Warszawie, której trenerem był dawny oszczepnik, finalista igrzysk olimpijskich z Melbourne (1956), Jan Kopyto. Od początku kariery startowała w barwach warszawskiej Polonii. W 1962 zdobyła w Łodzi pierwsze medale mistrzostw Polski młodzików. Pierwsze międzynarodowe sukcesy odniosła już w 1964 – podczas rozgrywanych w Warszawie europejskich igrzysk juniorów (późniejsze mistrzostwa Europy juniorów). Zdobyła trzy złote medale wygrywając bieg na 200 metrów, skok w dal oraz w biegu rozstawnym na 4×100 metrów. Miesiąc później na igrzyskach olimpijskich w Tokio wywalczyła srebrne medale w skoku w dal i biegu na 200 metrów oraz (czasem 43,69) zdobyła złoto w sztafecie sprinterskiej. Rok później zdobyła w Budapeszcie trzy medale uniwersjady, a w 1966 także w stolicy Węgier wywalczyła cztery (w tym trzy złote) krążki mistrzostw Europy. W 1968 w Meksyku podczas igrzysk olimpijskich zwyciężyła w biegu na 200 metrów poprawiając czasem 22,58 rekord świata oraz zdobyła brąz na dystansie 100 metrów. Zimą 1969 zdobyła w Belgradzie trzy medale lekkoatletycznych europejskich igrzysk halowych.  W sezonie letnim 1974 zdobyła trzy medale (w tym dwa złote w biegach na 100 i 200 metrów) podczas mistrzostw Europy w Rzymie. Na igrzyskach olimpijskich w Montrealu w 1976 zdobyła złoty medal, ustanawiając czasem 49,29 nowy rekord świata.

Po zakończeniu w 1980 r. kariery sportowej rozpoczęła działalność w szeregu organizacji. Od 1980 do 2009 zasiadała w Zarządzie Polskiego Związku Lekkiej Atletyki. W latach 1982–1989 była członkiem Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego. W 1984 została wybrana do Komitetu Kobiecego International Association of Athletics Federations (IAAF), w 1995 do Rady European Athletics Association. Od 2005 zasiadała w Radzie IAAF (Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych). Była wiceprezesem Polskiego Komitetu Olimpijskiego, a od 1998 również członkiem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Jako przedstawiciel Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego była członkiem Komisji Koordynacyjnej sprawdzającej stan przygotowań do igrzysk olimpijskich w Atenach (2004), Londynie (2012) oraz Tokio (2020).

Zmarła 29 czerwca 2018 po długiej walce z chorobą nowotworową. 5 lipca 2018 w katedrze polowej Wojska Polskiego odbyła się msza święta pogrzebowa, której przewodniczył biskup Marian Florczyk. Uroczystości miały charakter państwowy i odbyły się w asyście Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego. Uczestniczyli w nich, m.in. prezydent RP Andrzej Duda wraz z małżonką, premier Mateusz Morawiecki, minister sportu Witold Bańka, szef MKOl Thomas Bach, szef IAAF Sebastian Coe, szef PKOl Andrzej Kraśnicki oraz wielu sportowców, w tym m.in. Tomasz Majewski, Anita Włodarczyk, Władysław Kozakiewicz, Robert Korzeniowski. Po mszy, Irena Szewińska, spoczęła w Alei Zasłużonych Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

Czterokrotnie wygrywała plebiscyt „Przeglądu Sportowego” na 10 Najlepszych Sportowców Polski. W 1984 otrzymała tytuł „Sportowiec 40-lecia PRL”. W plebiscycie „Polityki”, „Przeglądu Sportowego” i „Tempa” została uznana w 1998 za postać numer 1 w polskim sporcie XX wieku. W 2007 r. została uhonorowana doktoratem honoris causa przez Akademię Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku. W 2009 nadano jej tytuł Honorowego Prezesa Polskiego Związku Lekkiej Atletyki. W 2012 została włączona do IAAF Hall of Fame.

W Pułtusku znajduje się publiczna szkoła podstawowa jej imienia. Od 2018 roku Irena Szewińska jest także patronką Szkoły Podstawowej nr 2 w Łomiankach-Dąbrowie Leśnej, gdzie mieszkała wraz z rodziną i aktywnie wspierała rozwój sportu w gminie Łomianki. W 2005 Rada Miasta Bydgoszczy nadała jej tytuł honorowego obywatela Bydgoszczy. W 2014 została honorową obywatelką Sopotu, Pułtuska, a w 2015 Zgierza. W czerwcu 2018 została uhonorowana Medalem Prezydenta Miasta Torunia Thorunium. W 2018 Międzynarodowa Federacja Lekkoatletyczna postanowiła upamiętnić 12 najwybitniejszych postaci w historii lekkiej atletyki tablicami pamiątkowymi. Wśród nich znajdzie się tablica poświęcona Irenie Szewińskiej umieszczona  na stadionie Zawiszy w Bydgoszczy, gdzie pobiła rekord świata w biegu na 400 metrów podczas Grand Prix Brdy w 1976 r.

Pierwsza Dama lekkoatletyki – reportaż o Irenie Szewińskiej (56.43)

Fot. Źródło: Wikipedia